Zmierzch - seria książek amerykańskiej
pisarki Stephenie Meyer. Opowiada o przygodach Belli Swan, która po
przeprowadzce do miasteczka Forks w stanie Waszyngton zakochuje się w
wampirze Edwardzie Cullenie.
Saga opowiedziana jest w większości z punktu widzenia Belli, prócz epilogu zawartego w trzeciej części serii – Zaćmienie, oraz 2. księgi czwartej części – Przed świtem, opowiedzianej z punktu widzenia Jacoba Blacka. Planowany tom Midnight Sun miał opowiadać historię Zmierzchu
z punktu widzenia Edwarda Cullena. Po napisaniu dwunastu rozdziałów
autorka zawiesiła pracę nad ostatnią książką z powodu jej wycieku do
Internetu.
Saga Zmierzchu
Zmierzch
Siedemnastoletnia
Isabella Swan przeprowadza się z Phoenix do ponurego, deszczowego
miasteczka Forks w stanie Waszyngton, aby jej matka mogła podróżować
razem ze swoim nowym mężem Philem, z zawodowym baseballistą. Nastolatka
zaczyna całkowicie nowe życie ze swoim ojcem Charliem. Chodzi do
miejscowej szkoły średniej. Z początku nie może się przyzwyczaić do
życia w Forks, jednak niedługo potem poznaje tam przystojnego
tajemniczego chłopaka Edwarda, który zawsze przesiaduje wraz ze swoim
rodzeństwem przy jednym stoliku w stołówce i trzyma się z daleka od
innych ludzi. Dziewczyna dowiaduje się z czasem, że Cullenowie (rodzina
Edwarda) są wampirami, z czego niektórzy obdarzeni są nadludzkimi
mocami, takimi jak czytanie w myślach (Edward), umiejętność sterowania
cudzymi emocjami (Jasper) czy przewidywanie przyszłości (Alice). Mimo że
wiąże się to z dużym ryzykiem, Edward i Bella nadal utrzymują ze sobą
kontakty. Wkrótce zakochują się w sobie, nie mogąc bez siebie żyć.
Niedługo później do miasta przybywa troje podróżujących wampirów: James,
Laurent i Victoria. Wskutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności jeden z
nich – James – stawia sobie za cel dopaść i zabić Bellę. Dziewczyna
ucieka do rodzinnego Phoenix, gdzie jest chroniona przez Alice i
Jaspera. Bella dostaje od Jamesa informację, że ten uwięził jej matkę i
wypuści ją tylko, jeśli dostanie to, czego chce, czyli krew
siedemnastolatki. W trosce o życie matki, Bella wymyka się eskorcie i
udaje się na spotkanie z Jamesem w szkole tańca nieopodal jej domu.
Ostatecznie James zostaje zabity, Edward ratuje ukochaną przed
niebezpieczeństwem i razem z całą rodziną Cullenów wracają do Forks.
Księżyc w nowiu
W
swoje osiemnaste urodziny Bella rozcina sobie palec podczas
rozpakowywania prezentów w domu Cullenów. Jasper traci nad sobą kontrolę
i próbuje ją zaatakować, jednak jego zamiary udaremnia Edward. Cała
rodzina opuszcza Forks, gdyż wampir uważa, że naraża ukochaną na zbyt
wielkie niebezpieczeństwo. Edward mówi dziewczynie, że już jej nie kocha
i nie potrzebuje. Bella zapada w głęboką depresję, na cztery miesiące
izolując się od świata. W końcu zaprzyjaźnia się z Jacobem Blackiem,
zaczyna spędzać więcej czasu w rezerwacie La Push. Kiedy czuje przypływ
adrenaliny, ma omamy i słyszy głos Edwarda, dlatego zaczyna świadomie
narażać swoje życie. Indianin bliżej poznaje Bellę i zakochuje się w
niej, jednak dziewczyna wciąż darzy Edwarda głębokim uczuciem. Jacob
nagle zaczyna chorować i zmieniać się, nie chce już widywać się z
przyjaciółką. Okazuje się, że legendy, które jej opowiadał, są
prawdziwe. Stał się wilkołakiem – największym wrogiem wampirów. Chroni
Bellę przed Victorią, która nade wszystko pragnie zemsty po śmierci
ukochanego Jamesa. Wielkie zamieszanie rozpoczyna się, kiedy Alice widzi
w swojej wizji Bellę skaczącą z klifu. Edward przekonany jest, że jego
ukochana popełniła samobójstwo. Nie widząc sensu swojej dalszej
egzystencji, decyduje się wyjechać do Volterry we Włoszech i sprowokować
Volturi, największą i najgroźniejszą na świecie rodzinę wampirów, by go
zabili. W samą porę Alice i Bella powstrzymują go przed wyjściem na
słońce i ujawnieniem swojej prawdziwej tożsamości. Volturi, zdecydowani
pozbawić Edwarda i jego towarzyszki życia, zgadzają się puścić ich wolno
pod warunkiem, że Bella zostanie zmieniona w wampira w najbliższym
czasie, co chłopak chce jak najbardziej odwlec. Po powrocie do Forks,
Jacob nie chce dalej utrzymywać kontaktów z Bellą, a Edward obiecuje, że
już nigdy jej nie zostawi, chyba że sama będzie tego chciała. Akcja
książki kończy się głosowaniem rodziny Edwarda, czy Bella ma zostać
jedną z nich. Edward i Rosalie są temu przeciwni; Alice, Jasper, Emmett,
Carlisle i Esme są za. Decyzję podejmuje Carlisle: zobowiązuje się
zmienić Bellę w wampira w jak najbliższym czasie.
Zaćmienie
Charlie
okazuje wyraźną niechęć do Edwarda za to, że jego córka tak wiele przez
niego wycierpiała. Wolałby, aby Bella spędzała więcej czasu z Jacobem
Blackiem. Żądna krwi Victoria nadal poszukuje Belli. Do tego w Seattle
grasuje nowo narodzony wampir, który zabija ludzi. Poza tym obcy
pobratymiec Edwarda odwiedza pewnego ranka, podczas nieobecności Belli,
dom Swanów i zabiera czerwoną bluzkę dziewczyny. Okazuje się, że za
wszystkim stoi wampirzyca Victoria, która tworzy armię „nowo
narodzonych” wampirów. Rodzina Cullenów i sfora Blacka, składająca się z
dziesięciu wilkołaków, łączy się w bitwie przeciw Victorii i jej armii.
Jasper szkoli wszystkich, aby jak najlepiej umieli się bronić i
unieszkodliwiać nowo narodzonych. Bella, martwiąc się o Edwarda, prosi
go, by został z nią na czas bitwy. Na dwie noce przed atakiem wampirów
Edward ponownie prosi Bellę o rękę, a dziewczyna przyjmuje oświadczyny.
Oczekując na bitwę, Jacob oznajmia Belli, że ją kocha, a ona stwierdza,
że nie czuje do niego tego samego. Tuż przed pójściem Jake'a na bitwę
dowiaduje się on o zaręczynach Belli i Edwarda. Chłopak załamuje się i
mówi Belli, że zginie w walce. Bella pragnąc, aby żył prosi go, aby ją
pocałował i mówi mu, że też go kocha, ale to nic nie zmienia, bo ona
woli Edwarda. Walka rozpoczyna się, w jej wyniku Victoria wraz ze swoją
armią zostaje pokonana i uśmiercona. Jacob odnosi poważne rany, lecz
cechy wilkołaka pomagają mu w leczeniu obrażeń. Jacob po rozmowie z
Bellą oznajmia, że potrzebuje czasu, aby zrozumieć, że go odrzuciła. Pod
koniec Bella wybiera miłość Edwarda, nie Jacoba. Zapada decyzja o
ślubie zakochanych. Jacob, nie mogąc znieść bólu po stracie ukochanej,
ucieka z Forks pod postacią wilka.
Przed świtem
Bella
i Edward pobierają się. Miesiąc miodowy spędzają na Wyspie Esme, jednak
sielanka szybko się kończy, kiedy Bella dowiaduje się, że zupełnie
nieoczekiwanie zaszła w ciążę. Nikt z nich nie spodziewał się, że wampir
może mieć dziecko. Ekstremalnie szybka ciąża Belli odbiera jej siły,
przez co Edward nienawidzi istoty, która wyrządza jego żonie krzywdę.
Zmienia jednak zdanie, gdy słyszy myśli ich dziecka, a są one
przepełnione miłością do Belli. Gdy na świat przychodzi ich córeczka,
pół człowiek, pół wampir, rodzice nadają jej imię Renesmee. Podczas
porodu Bella prawie umiera, gdyż dziecko złamało jej m.in. kręgosłup i
wiele kości. Edward, chcąc uratować ukochaną, przemienia ją w wampira,
wstrzykując swój jad w jej serce. Po przemianie Bella nie zachowuje się
jak inne nowonarodzone wampiry – potrafi nad sobą panować, jest w stanie
powstrzymać się od zaatakowania człowieka, a głód nie przesłania jej
miłości do bliskich. Wkrótce okazuje się, że dziecko Belli i Edwarda
posiada nadprzyrodzoną moc – potrafi pokazywać swoje wspomnienia,
prośby, żądania za pomocą obrazów. Poza tym rozwija się w zatrważającym
tempie – po trzech miesiącach dziewczynka wygląda jak dwulatka. Gdy
wampirzyca z Denalii, Irina, dostrzega Renesmee w lesie, bierze ją za
„nieśmiertelne dziecko”, których tworzenie jest niezgodne z prawem
ustanowionym przez Volturi. Zawiadamia Aro, Kajusza i Marka o
zaistniałym incydencie. Kiedy wiadome jest, że dojdzie do starcia z
Volturi, Alice i Jasper niespodziewanie znikają i zostawiają Belli
dziwne znaki. Cullenowie, którzy zdążyli pokochać Renesmee, zwołują
wszystkie znane im wampiry z całego świata, aby ci potwierdzili, że
dziecko Belli i Edwarda rozwija się i nie jest tym, za kogo uważają je
Volturi. Podczas zjazdu wampirów Bella dowiaduje się, że ma wyjątkowy
dar – może chronić swoich bliskich przed atakami mentalnymi. Cullenowie
przekonują Volturi, że Renesmee nie jest jedynym takim przypadkiem i nie
stanowi niebezpieczeństwa dla reszty wampirów. Volturi, nie mając
argumentów, by ukarać Cullenów, zawieszają broń i odchodzą w pokoju,
zgładziwszy uprzednio Irinę. Po tych wydarzeniach Bella i Edward ze
swoją córeczką przenoszą się do swojego domku w lesie niedaleko Forks,
by odtąd mieszkać tam w spokoju i niczym niezmąconym szczęściu.
Miejsce akcji
Akcja
rozgrywa się głównie w mieście Forks w stanie Waszyngton, gdzie
zamieszkuje główna bohaterka Bella Swan wraz z ojcem Charliem. Inne
miejscowości ze stanu Waszyngton wspomniane w sadze to: Port Angeles,
Portland, Olympia, Seattle oraz La Push.
W pierwszej części, Zmierzchu, akcja toczy się również w rodzinnym mieście Belli, Phoenix w stanie Arizona, gdzie Swan zostaje wywieziona przez Cullenów.
Volterra (Włochy) jest miejscem wspomnianym w drugiej części, Księżycu w nowiu, kiedy Edward postanawia popełnić samobójstwo. Następnym miejscem jest Jacksonville w stanie Floryda z trzeciej części sagi, Zaćmienie, kiedy Swan wraz z ukochanym odwiedza swoją matkę. W czwartej części, Przed świtem, fikcyjna Wyspa Esme zlokalizowana jest gdzieś w okolicach.
Bohaterowie powieści
- Isabella Marie Swan
– główna bohaterka, zakochana w Edwardzie Cullenie. Bella jest drobną,
długowłosą brunetką o czekoladowych oczach. Ma bardzo bladą skórę jak na
osobę, która wychowała się w słonecznym stanie Arizona. Ubiera się „na
luzie”, do założenia bardziej eleganckich kreacji zwykle zmusza ją
Alice; nie lubi makijażu i ciągłego przebierania się. Jest dość
niezdarna, łatwo się potyka i kaleczy, co często kwituje ironicznymi
uwagami. Po przemianie ma długie, brązowe włosy i czerwone oczy, które z
czasem jaśnieją. Jako nowonarodzona jest najsilniejsza z rodziny
Cullenów, z czym nie może się pogodzić Emmett. Jest inteligentna i
obdarzona ironicznym poczuciem humoru, jednak cechą, która najbardziej
rzuca się w oczy, jest jej zamknięcie w sobie. Bywa przesadnie poważna i
rozsądna jak na swój wiek, jednak wewnątrz jest wrażliwa i uczuciowa.
Jest bardzo opiekuńcza i troskliwa, zwłaszcza w stosunku do swoich
najbliższych. Nie potrafi kłamać, źle się z tym czuje. Nie cierpi być
też w centrum uwagi. Lubi czytać – do jej ulubionych autorów zaliczają
się Jane Austen i Shakespeare. Wielką zagadką zarówno dla Belli, jak i
wampirów, jest działanie jej mózgu. Pracuje on na innych zasadach niż u
reszty ludzi – zdaje się nie poddawać działaniu „talentów” innych
wampirów, ale tylko tych, które mają wpływ na jej umysł. W przypadku
Jaspera (wpływ na emocje i zachowania organizmu) oraz Alice (wizje
dotyczące przyszłości), których talenty oddziałują na ciało, nie jest
przed nimi chroniona.
- Edward Cullen – ukochany Belli, wampir. Przedstawiany
jako niezwykle przystojny mężczyzna z miedzianymi włosami i umięśnionym
ciałem. Ma dar czytania w myślach. Urodził się 20 czerwcza1901 r., w
wampira przemienił go w 1918
r. Carlisle, gdy Edward umierał na grypę hiszpankę. Jego rodzice to
Elisabeth i Edward Masenowie. Edward uważa, że po przemianie w wampira
traci się duszę. Kiedy został wampirem, na jakiś czas odłączył się od
Cullenów i zabijał złych ludzi, takich jak gwałciciele czy mordercy. W Przed świtem
ma córkę Renesmee. Aż do 4. tomu nienawidzi Jacoba jako wilkołaka i
rywalizuje z nim o względy Belli. Lubi muzykę klasyczną (najbardziej Debussy’ego),
gra też na fortepianie (skomponował " Kołysankę Belli "). Świetnie się
uczy, przeczytał najwięcej książek (zaraz po Carlisle’u), nauczył się
najwięcej języków obcych i przestudiował najwięcej dziedzin (co tłumaczy
tym, że nie ma co robić nocami). Jak każdy z rodziny Cullenów ma
słabość do szybkich samochodów. Posiada srebrne volvo i astona martina
vanquisha. Początkowo nienawidził Renesmee, z uwagi na bardzo gwałtowny
przebieg ciąży i kłopoty zdrowotne Belli, usłyszawszy jednak myśli
dziecka, pokochał je. Protestował przeciwko przemienieniu Belli w
wampira, choć ona bardzo tego pragnęła.
- Alice Cullen
– przybrana siostra Edwarda. Jest niską, drobną kobietą o
kruczoczarnych włosach ułożonych w sterczącą fryzurkę oraz o twarzy
elfa. Jako wampirzyca ma dar przewidywania przyszłości. Okoliczności jej
przemiany w wampira są pokazane pod koniec Zmierzchu, ujawnia je
James. Jest najlepszą przyjaciółką Belli. Razem z Jasperem tworzą parę.
W jednej ze swoich pierwszych wizji widzi Jaspera i Cullenów, których
postanawia odnaleźć.
- Jasper Hale
– przybrany brat Rosalie Hale, przedstawiany jako przystojny umięśniony
mężczyzna o włosach koloru miodu. Jako wampir potrafi wpływać na emocje
otaczających go osób. Jest najnowszym „wegetarianinem”, członkiem
rodziny Cullenów, dlatego ciężko mu jest się zapoznać z Isabellą Swan,
bo boi się, że straci nad sobą kontrolę. Gdy jednak w końcu udaje im się
zaprzyjaźnić, bardzo dobrze czują się w swoim towarzystwie. W trzeciej części sagi Zmierzch uczył Cullenów obrony przed nowonarodzonymi wampirami.
- Rosalie Hale
– wampirzyca, przybrana siostra Edwarda, Alice i Jaspera. Przedstawiona
jako wysoka zgrabna kobieta z długimi jasnymi włosami. Żona Emmetta
Cullena, za którego wychodziła już kilka razy. Będąc jeszcze
człowiekiem, marzyła o posiadaniu męża i dzieci. W końcu zaręczyła się z
Royce’em Kingiem. Pewnego dnia, po wizycie u swej przyjaciółki Very,
Rosalie została pobita (w domyśle brutalnie zgwałcona) przez pijanego
narzeczonego oraz jego kolegów i pozostawiona na pewną śmierć na ulicy.
Tam znalazł ją Carlisle Cullen. Nie mogąc pomóc jej w żaden inny sposób,
zmienił ją w wampira. Początkowo Esme chciała, by Rosalie i Edward byli
parą,jednak on traktował ją jak siostrę. Rosalie zakochała się w
Emmetcie, który przypominał jej synka Very, Henry’ego. Ze swojego
ludzkiego życia do wampirycznego wniosła wytrwałość. To właśnie jej
najtrudniej było pogodzić się ze swoją przemianą. Znienawidziła Bellę,
która stała przed wyborem, jakiego jej samej nie dano i zamierzała
zrezygnować z czegoś, za co Rosalie oddałaby wszystko.
- Carlisle Cullen
– przybrany ojciec Edwarda, Alice, Emmetta, Rosalie i Jaspera.
Założyciel rodziny Cullenów, mąż Esme, lekarz. Jego przemiana w wampira
dokonała się w połowie XVII w.
- Esme Cullen
– żona Carlisle’a, przybrana matka Edwarda, Alice, Emmetta, Rosalie i
Jaspera. Zamieniona przez Carlisle’a w wampira po nieudanym samobójczym
skoku z klifu. Niezwykle opiekuńcza i tolerancyjna, chciała pomagać
nawet wilkołakom.
- Emmett Cullen – wampir, przybrany brat Edwarda, Alice i Jaspera. Mąż Rosalie. Dysponuje wielką siłą. Zawsze skory do żartów i walki.
- Jacob Black – Indianin z plemienia Quileute, wilkołak. Mieszka na terenie rezerwatu La Push. Ma dwie starsze siostry, Rachel i Rebeccę. Według legendy jego plemię
wywodzi się od ludzi-duchów, którym wódz zabronił wychodzić z ciała ze
względu na zdradę jednego z nich, a sam jako duch wchodził w ciało
wilka. Dlatego stwierdzenie, że Jacob i rodzina są wilkołakami, nie jest poprawne (jak to zauważył Edward pod koniec powieści Przed świtem),
tylko zmiennokształtnymi. Jego ojciec, Billy Black, należy do
starszyzny plemienia Quileute. Wpoił sobie Renesmee, córkę Edwarda i
Belli, co nie podobało się jej rodzicom. Rywalizował z Edwardem o
względy Belli.
- Charlie Swan – ojciec Belli. Komendant miejscowej policji w Forks. Zwykle opanowany człowiek, martwi się o przyszłość swojej córki, Belli.
- Renesmee Cullen
– córka Belli i Edwarda, pół wampir, pół człowiek ( dhampir ). Obiekt
wpojenia (wiecznej miłości) Jacoba. Potrafi przekazywać innym swoje
pragnienia i wspomnienia za pomocą dotyku dłonią. Dziewczynka przyszła
na świat po zaledwie miesięcznej ciąży. Była bardzo podobna do swoich
rodziców: po ojcu odziedziczyła rysy twarzy, kolor włosów, twardą skórę
oraz upodobania pokarmowe. Po matce barwę oczu, bijące serce i
funkcjonujący krwiobieg, wypełniony krwią.
Zmierzch w popkulturze
W 2010 roku zrealizowany został film Wampiry i świry, będący parodią Zmierzchu oraz innych produkcji o wampirach, jednocześnie stanowiący satyrę na nastoletnie miłośniczki książek Meyer.