Saga zmierzch

Zmierzch - seria książek amerykańskiej pisarki Stephenie Meyer. Opowiada o przygodach Belli Swan, która po przeprowadzce do miasteczka Forks w stanie Waszyngton zakochuje się w wampirze Edwardzie Cullenie.
Saga opowiedziana jest w większości z punktu widzenia Belli, prócz epilogu zawartego w trzeciej części serii – Zaćmienie, oraz 2. księgi czwartej części – Przed świtem, opowiedzianej z punktu widzenia Jacoba Blacka. Planowany tom Midnight Sun miał opowiadać historię Zmierzchu z punktu widzenia Edwarda Cullena. Po napisaniu dwunastu rozdziałów autorka zawiesiła pracę nad ostatnią książką z powodu jej wycieku do Internetu.

Saga Zmierzchu

Zmierzch

Siedemnastoletnia Isabella Swan przeprowadza się z Phoenix do ponurego, deszczowego miasteczka Forks w stanie Waszyngton, aby jej matka mogła podróżować razem ze swoim nowym mężem Philem, z zawodowym baseballistą. Nastolatka zaczyna całkowicie nowe życie ze swoim ojcem Charliem. Chodzi do miejscowej szkoły średniej. Z początku nie może się przyzwyczaić do życia w Forks, jednak niedługo potem poznaje tam przystojnego tajemniczego chłopaka Edwarda, który zawsze przesiaduje wraz ze swoim rodzeństwem przy jednym stoliku w stołówce i trzyma się z daleka od innych ludzi. Dziewczyna dowiaduje się z czasem, że Cullenowie (rodzina Edwarda) są wampirami, z czego niektórzy obdarzeni są nadludzkimi mocami, takimi jak czytanie w myślach (Edward), umiejętność sterowania cudzymi emocjami (Jasper) czy przewidywanie przyszłości (Alice). Mimo że wiąże się to z dużym ryzykiem, Edward i Bella nadal utrzymują ze sobą kontakty. Wkrótce zakochują się w sobie, nie mogąc bez siebie żyć. Niedługo później do miasta przybywa troje podróżujących wampirów: James, Laurent i Victoria. Wskutek nieszczęśliwego zbiegu okoliczności jeden z nich – James – stawia sobie za cel dopaść i zabić Bellę. Dziewczyna ucieka do rodzinnego Phoenix, gdzie jest chroniona przez Alice i Jaspera. Bella dostaje od Jamesa informację, że ten uwięził jej matkę i wypuści ją tylko, jeśli dostanie to, czego chce, czyli krew siedemnastolatki. W trosce o życie matki, Bella wymyka się eskorcie i udaje się na spotkanie z Jamesem w szkole tańca nieopodal jej domu. Ostatecznie James zostaje zabity, Edward ratuje ukochaną przed niebezpieczeństwem i razem z całą rodziną Cullenów wracają do Forks.

Księżyc w nowiu

W swoje osiemnaste urodziny Bella rozcina sobie palec podczas rozpakowywania prezentów w domu Cullenów. Jasper traci nad sobą kontrolę i próbuje ją zaatakować, jednak jego zamiary udaremnia Edward. Cała rodzina opuszcza Forks, gdyż wampir uważa, że naraża ukochaną na zbyt wielkie niebezpieczeństwo. Edward mówi dziewczynie, że już jej nie kocha i nie potrzebuje. Bella zapada w głęboką depresję, na cztery miesiące izolując się od świata. W końcu zaprzyjaźnia się z Jacobem Blackiem, zaczyna spędzać więcej czasu w rezerwacie La Push. Kiedy czuje przypływ adrenaliny, ma omamy i słyszy głos Edwarda, dlatego zaczyna świadomie narażać swoje życie. Indianin bliżej poznaje Bellę i zakochuje się w niej, jednak dziewczyna wciąż darzy Edwarda głębokim uczuciem. Jacob nagle zaczyna chorować i zmieniać się, nie chce już widywać się z przyjaciółką. Okazuje się, że legendy, które jej opowiadał, są prawdziwe. Stał się wilkołakiem – największym wrogiem wampirów. Chroni Bellę przed Victorią, która nade wszystko pragnie zemsty po śmierci ukochanego Jamesa. Wielkie zamieszanie rozpoczyna się, kiedy Alice widzi w swojej wizji Bellę skaczącą z klifu. Edward przekonany jest, że jego ukochana popełniła samobójstwo. Nie widząc sensu swojej dalszej egzystencji, decyduje się wyjechać do Volterry we Włoszech i sprowokować Volturi, największą i najgroźniejszą na świecie rodzinę wampirów, by go zabili. W samą porę Alice i Bella powstrzymują go przed wyjściem na słońce i ujawnieniem swojej prawdziwej tożsamości. Volturi, zdecydowani pozbawić Edwarda i jego towarzyszki życia, zgadzają się puścić ich wolno pod warunkiem, że Bella zostanie zmieniona w wampira w najbliższym czasie, co chłopak chce jak najbardziej odwlec. Po powrocie do Forks, Jacob nie chce dalej utrzymywać kontaktów z Bellą, a Edward obiecuje, że już nigdy jej nie zostawi, chyba że sama będzie tego chciała. Akcja książki kończy się głosowaniem rodziny Edwarda, czy Bella ma zostać jedną z nich. Edward i Rosalie są temu przeciwni; Alice, Jasper, Emmett, Carlisle i Esme są za. Decyzję podejmuje Carlisle: zobowiązuje się zmienić Bellę w wampira w jak najbliższym czasie.

Zaćmienie

Charlie okazuje wyraźną niechęć do Edwarda za to, że jego córka tak wiele przez niego wycierpiała. Wolałby, aby Bella spędzała więcej czasu z Jacobem Blackiem. Żądna krwi Victoria nadal poszukuje Belli. Do tego w Seattle grasuje nowo narodzony wampir, który zabija ludzi. Poza tym obcy pobratymiec Edwarda odwiedza pewnego ranka, podczas nieobecności Belli, dom Swanów i zabiera czerwoną bluzkę dziewczyny. Okazuje się, że za wszystkim stoi wampirzyca Victoria, która tworzy armię „nowo narodzonych” wampirów. Rodzina Cullenów i sfora Blacka, składająca się z dziesięciu wilkołaków, łączy się w bitwie przeciw Victorii i jej armii. Jasper szkoli wszystkich, aby jak najlepiej umieli się bronić i unieszkodliwiać nowo narodzonych. Bella, martwiąc się o Edwarda, prosi go, by został z nią na czas bitwy. Na dwie noce przed atakiem wampirów Edward ponownie prosi Bellę o rękę, a dziewczyna przyjmuje oświadczyny. Oczekując na bitwę, Jacob oznajmia Belli, że ją kocha, a ona stwierdza, że nie czuje do niego tego samego. Tuż przed pójściem Jake'a na bitwę dowiaduje się on o zaręczynach Belli i Edwarda. Chłopak załamuje się i mówi Belli, że zginie w walce. Bella pragnąc, aby żył prosi go, aby ją pocałował i mówi mu, że też go kocha, ale to nic nie zmienia, bo ona woli Edwarda. Walka rozpoczyna się, w jej wyniku Victoria wraz ze swoją armią zostaje pokonana i uśmiercona. Jacob odnosi poważne rany, lecz cechy wilkołaka pomagają mu w leczeniu obrażeń. Jacob po rozmowie z Bellą oznajmia, że potrzebuje czasu, aby zrozumieć, że go odrzuciła. Pod koniec Bella wybiera miłość Edwarda, nie Jacoba. Zapada decyzja o ślubie zakochanych. Jacob, nie mogąc znieść bólu po stracie ukochanej, ucieka z Forks pod postacią wilka.

Przed świtem

Bella i Edward pobierają się. Miesiąc miodowy spędzają na Wyspie Esme, jednak sielanka szybko się kończy, kiedy Bella dowiaduje się, że zupełnie nieoczekiwanie zaszła w ciążę. Nikt z nich nie spodziewał się, że wampir może mieć dziecko. Ekstremalnie szybka ciąża Belli odbiera jej siły, przez co Edward nienawidzi istoty, która wyrządza jego żonie krzywdę. Zmienia jednak zdanie, gdy słyszy myśli ich dziecka, a są one przepełnione miłością do Belli. Gdy na świat przychodzi ich córeczka, pół człowiek, pół wampir, rodzice nadają jej imię Renesmee. Podczas porodu Bella prawie umiera, gdyż dziecko złamało jej m.in. kręgosłup i wiele kości. Edward, chcąc uratować ukochaną, przemienia ją w wampira, wstrzykując swój jad w jej serce. Po przemianie Bella nie zachowuje się jak inne nowonarodzone wampiry – potrafi nad sobą panować, jest w stanie powstrzymać się od zaatakowania człowieka, a głód nie przesłania jej miłości do bliskich. Wkrótce okazuje się, że dziecko Belli i Edwarda posiada nadprzyrodzoną moc – potrafi pokazywać swoje wspomnienia, prośby, żądania za pomocą obrazów. Poza tym rozwija się w zatrważającym tempie – po trzech miesiącach dziewczynka wygląda jak dwulatka. Gdy wampirzyca z Denalii, Irina, dostrzega Renesmee w lesie, bierze ją za „nieśmiertelne dziecko”, których tworzenie jest niezgodne z prawem ustanowionym przez Volturi. Zawiadamia Aro, Kajusza i Marka o zaistniałym incydencie. Kiedy wiadome jest, że dojdzie do starcia z Volturi, Alice i Jasper niespodziewanie znikają i zostawiają Belli dziwne znaki. Cullenowie, którzy zdążyli pokochać Renesmee, zwołują wszystkie znane im wampiry z całego świata, aby ci potwierdzili, że dziecko Belli i Edwarda rozwija się i nie jest tym, za kogo uważają je Volturi. Podczas zjazdu wampirów Bella dowiaduje się, że ma wyjątkowy dar – może chronić swoich bliskich przed atakami mentalnymi. Cullenowie przekonują Volturi, że Renesmee nie jest jedynym takim przypadkiem i nie stanowi niebezpieczeństwa dla reszty wampirów. Volturi, nie mając argumentów, by ukarać Cullenów, zawieszają broń i odchodzą w pokoju, zgładziwszy uprzednio Irinę. Po tych wydarzeniach Bella i Edward ze swoją córeczką przenoszą się do swojego domku w lesie niedaleko Forks, by odtąd mieszkać tam w spokoju i niczym niezmąconym szczęściu.

Miejsce akcji

Akcja rozgrywa się głównie w mieście Forks w stanie Waszyngton, gdzie zamieszkuje główna bohaterka Bella Swan wraz z ojcem Charliem. Inne miejscowości ze stanu Waszyngton wspomniane w sadze to: Port Angeles, Portland, Olympia, Seattle oraz La Push.
W pierwszej części, Zmierzchu, akcja toczy się również w rodzinnym mieście Belli, Phoenix w stanie Arizona, gdzie Swan zostaje wywieziona przez Cullenów.
Volterra (Włochy) jest miejscem wspomnianym w drugiej części, Księżycu w nowiu, kiedy Edward postanawia popełnić samobójstwo. Następnym miejscem jest Jacksonville w stanie Floryda z trzeciej części sagi, Zaćmienie, kiedy Swan wraz z ukochanym odwiedza swoją matkę. W czwartej części, Przed świtem, fikcyjna Wyspa Esme zlokalizowana jest gdzieś w okolicach.

Bohaterowie powieści

• Isabella Marie Swan – główna bohaterka, zakochana w Edwardzie Cullenie. Bella jest drobną, długowłosą brunetką o czekoladowych oczach. Ma bardzo bladą skórę jak na osobę, która wychowała się w słonecznym stanie Arizona. Ubiera się „na luzie”, do założenia bardziej eleganckich kreacji zwykle zmusza ją Alice; nie lubi makijażu i ciągłego przebierania się. Jest dość niezdarna, łatwo się potyka i kaleczy, co często kwituje ironicznymi uwagami. Po przemianie ma długie, brązowe włosy i czerwone oczy, które z czasem jaśnieją. Jako nowonarodzona jest najsilniejsza z rodziny Cullenów, z czym nie może się pogodzić Emmett. Jest inteligentna i obdarzona ironicznym poczuciem humoru, jednak cechą, która najbardziej rzuca się w oczy, jest jej zamknięcie w sobie. Bywa przesadnie poważna i rozsądna jak na swój wiek, jednak wewnątrz jest wrażliwa i uczuciowa. Jest bardzo opiekuńcza i troskliwa, zwłaszcza w stosunku do swoich najbliższych. Nie potrafi kłamać, źle się z tym czuje. Nie cierpi być też w centrum uwagi. Lubi czytać – do jej ulubionych autorów zaliczają się Jane Austen i Shakespeare. Wielką zagadką zarówno dla Belli, jak i wampirów, jest działanie jej mózgu. Pracuje on na innych zasadach niż u reszty ludzi – zdaje się nie poddawać działaniu „talentów” innych wampirów, ale tylko tych, które mają wpływ na jej umysł. W przypadku Jaspera (wpływ na emocje i zachowania organizmu) oraz Alice (wizje dotyczące przyszłości), których talenty oddziałują na ciało, nie jest przed nimi chroniona.
• Edward Cullen – ukochany Belli, wampir. Przedstawiany jako niezwykle przystojny mężczyzna z miedzianymi włosami i umięśnionym ciałem. Ma dar czytania w myślach. Urodził się 20 czerwcza1901 r., w wampira przemienił go w 1918 r. Carlisle, gdy Edward umierał na grypę hiszpankę. Jego rodzice to Elisabeth i Edward Masenowie. Edward uważa, że po przemianie w wampira traci się duszę. Kiedy został wampirem, na jakiś czas odłączył się od Cullenów i zabijał złych ludzi, takich jak gwałciciele czy mordercy. W Przed świtem ma córkę Renesmee. Aż do 4. tomu nienawidzi Jacoba jako wilkołaka i rywalizuje z nim o względy Belli. Lubi muzykę klasyczną (najbardziej Debussy’ego), gra też na fortepianie (skomponował " Kołysankę Belli "). Świetnie się uczy, przeczytał najwięcej książek (zaraz po Carlisle’u), nauczył się najwięcej języków obcych i przestudiował najwięcej dziedzin (co tłumaczy tym, że nie ma co robić nocami). Jak każdy z rodziny Cullenów ma słabość do szybkich samochodów. Posiada srebrne volvo i astona martina vanquisha. Początkowo nienawidził Renesmee, z uwagi na bardzo gwałtowny przebieg ciąży i kłopoty zdrowotne Belli, usłyszawszy jednak myśli dziecka, pokochał je. Protestował przeciwko przemienieniu Belli w wampira, choć ona bardzo tego pragnęła.
• Alice Cullen – przybrana siostra Edwarda. Jest niską, drobną kobietą o kruczoczarnych włosach ułożonych w sterczącą fryzurkę oraz o twarzy elfa. Jako wampirzyca ma dar przewidywania przyszłości. Okoliczności jej przemiany w wampira są pokazane pod koniec Zmierzchu, ujawnia je James. Jest najlepszą przyjaciółką Belli. Razem z Jasperem tworzą parę. W jednej ze swoich pierwszych wizji widzi Jaspera i Cullenów, których postanawia odnaleźć.
• Jasper Hale – przybrany brat Rosalie Hale, przedstawiany jako przystojny umięśniony mężczyzna o włosach koloru miodu. Jako wampir potrafi wpływać na emocje otaczających go osób. Jest najnowszym „wegetarianinem”, członkiem rodziny Cullenów, dlatego ciężko mu jest się zapoznać z Isabellą Swan, bo boi się, że straci nad sobą kontrolę. Gdy jednak w końcu udaje im się zaprzyjaźnić, bardzo dobrze czują się w swoim towarzystwie. W trzeciej części sagi Zmierzch uczył Cullenów obrony przed nowonarodzonymi wampirami.
• Rosalie Hale – wampirzyca, przybrana siostra Edwarda, Alice i Jaspera. Przedstawiona jako wysoka zgrabna kobieta z długimi jasnymi włosami. Żona Emmetta Cullena, za którego wychodziła już kilka razy. Będąc jeszcze człowiekiem, marzyła o posiadaniu męża i dzieci. W końcu zaręczyła się z Royce’em Kingiem. Pewnego dnia, po wizycie u swej przyjaciółki Very, Rosalie została pobita (w domyśle brutalnie zgwałcona) przez pijanego narzeczonego oraz jego kolegów i pozostawiona na pewną śmierć na ulicy. Tam znalazł ją Carlisle Cullen. Nie mogąc pomóc jej w żaden inny sposób, zmienił ją w wampira. Początkowo Esme chciała, by Rosalie i Edward byli parą,jednak on traktował ją jak siostrę. Rosalie zakochała się w Emmetcie, który przypominał jej synka Very, Henry’ego. Ze swojego ludzkiego życia do wampirycznego wniosła wytrwałość. To właśnie jej najtrudniej było pogodzić się ze swoją przemianą. Znienawidziła Bellę, która stała przed wyborem, jakiego jej samej nie dano i zamierzała zrezygnować z czegoś, za co Rosalie oddałaby wszystko.
• Carlisle Cullen – przybrany ojciec Edwarda, Alice, Emmetta, Rosalie i Jaspera. Założyciel rodziny Cullenów, mąż Esme, lekarz. Jego przemiana w wampira dokonała się w połowie XVII w.
• Esme Cullen – żona Carlisle’a, przybrana matka Edwarda, Alice, Emmetta, Rosalie i Jaspera. Zamieniona przez Carlisle’a w wampira po nieudanym samobójczym skoku z klifu. Niezwykle opiekuńcza i tolerancyjna, chciała pomagać nawet wilkołakom.
• Emmett Cullen – wampir, przybrany brat Edwarda, Alice i Jaspera. Mąż Rosalie. Dysponuje wielką siłą. Zawsze skory do żartów i walki.
• Jacob Black – Indianin z plemienia Quileute, wilkołak. Mieszka na terenie rezerwatu La Push. Ma dwie starsze siostry, Rachel i Rebeccę. Według legendy jego plemię wywodzi się od ludzi-duchów, którym wódz zabronił wychodzić z ciała ze względu na zdradę jednego z nich, a sam jako duch wchodził w ciało wilka. Dlatego stwierdzenie, że Jacob i rodzina są wilkołakami, nie jest poprawne (jak to zauważył Edward pod koniec powieści Przed świtem), tylko zmiennokształtnymi. Jego ojciec, Billy Black, należy do starszyzny plemienia Quileute. Wpoił sobie Renesmee, córkę Edwarda i Belli, co nie podobało się jej rodzicom. Rywalizował z Edwardem o względy Belli.
• Charlie Swan – ojciec Belli. Komendant miejscowej policji w Forks. Zwykle opanowany człowiek, martwi się o przyszłość swojej córki, Belli.
• Renesmee Cullen – córka Belli i Edwarda, pół wampir, pół człowiek ( dhampir ). Obiekt wpojenia (wiecznej miłości) Jacoba. Potrafi przekazywać innym swoje pragnienia i wspomnienia za pomocą dotyku dłonią. Dziewczynka przyszła na świat po zaledwie miesięcznej ciąży. Była bardzo podobna do swoich rodziców: po ojcu odziedziczyła rysy twarzy, kolor włosów, twardą skórę oraz upodobania pokarmowe. Po matce barwę oczu, bijące serce i funkcjonujący krwiobieg, wypełniony krwią.

Zmierzch w popkulturze

• W serialu Pamiętniki wampirów wampir Damon czyta Księżyc w nowiu, wyśmiewając pomysły Meyer, m.in. wampiry świecące w słońcu, chwaląc jednocześnie twórczość Anne Rice.

W 2010 roku zrealizowany został film Wampiry i świry, będący parodią Zmierzchu oraz innych produkcji o wampirach, jednocześnie stanowiący satyrę na nastoletnie miłośniczki książek Meyer.